Państwowe Muzeum na Majdanku jest to muzeum martyrologiczne powstałe w 1944 r. na terenie dawnego nazistowskiego obozu koncentracyjnego KL Lublin. Jest instytucją podległą bezpośrednio Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Muzeum prowadzi działalność wystawienniczą, edukacyjną i naukową. Wśród najważniejszych jego zabytków jest częściowo zachowana część gospodarcza, III pole obozu więźniarskiego, budynki łaźni wraz z komorami gazowymi, budynki „nowego” i „starego” krematorium. Teren miejsca pamięci obejmuje także kompleks Pomnik Walki i Męczeństwa na Majdanku autorstwa Wiktora Tołkina. Szczególnie bogate są zgromadzone i przechowywane archiwa poobozowe i zbiór muzealiów. Na terenie Muzeum zainstalowana jest stała wystawa główna oraz organizowane są wystawy czasowe.
Historia obozu
Niemiecki obóz koncentracyjny Majdanek, powstał na mocy decyzji Heinricha Himmlera. Podczas wizyty w Lublinie w lipcu 1941 r., powierzył on dowódcy SS i policji w dystrykcie lubelskim Odilowi Globocnikowi zadanie zbudowania obozu dla 25 -50 tyś więźniów, którzy mieli stanowić darmową siłę roboczą dla realizacji planów rozbudowy III Rzeszy.
Generalny plan budowy Majdanka, zatwierdzony 23 marca 1942 r., zakładał urządzenie obozu dla 150 000 więźniów i jeńców. Tym samym KL Lublin miał się stać największym obozem w okupowanej Europie. Jednak trudności gospodarcze i niepowodzenia na froncie wschodnim nie pozwoliły na pełną realizację tych planów.
KL Lublin podlegał Inspektoratowi Obozów Koncentracyjnych, a od marca 1942 r. Głównemu Urzędowi Gospodarczo-Administracyjnemu. Obozem zarządzał komendant, wspierany przez załogę, której liczebność dochodziła do 1200 osób. Funkcję komendanta sprawowali kolejno: Karl Koch, Max Koegel, Hermann Florstedt, Martin Weiß i Arthur Liebehenschel.
Budowany od jesieni 1941 r. obóz nosił początkowo nazwę Kriegsgefangenenlager der Waffen SS Lublin – obóz dla jeńców wojennych, zaś w lutym 1943 roku został przemianowany na Konzentrationslager Lublin – obóz koncentracyjny. Majdanek był również wykorzystywany jako obóz karno-przejściowy dla polskiej ludności wiejskiej.
Obóz zajmował powierzchnię 270 ha. Składał się z trzech sektorów: segmentu SS, kompleksu gospodarczego oraz części więźniarskiej, którą tworzyło pięć pól z drewnianymi barakami mieszkalnymi. Prymitywne, przepełnione, niedbale sklecone, przez dłuższy okres funkcjonowania obozu pozbawione podstawowych urządzeń sanitarnych, tragicznie wpływały na panującą w obozie śmiertelność. Sytuację pogarszał chroniczny brak wody, żywności, odzieży i lekarstw.
Majdanek funkcjonował od października 1941 roku. Początkowo osadzano tu jedynie mężczyzn, w tym od stycznia 1943 r. polskich więźniów politycznych. Od października 1942 r. na jednym z pól zaczął funkcjonować obóz dla kobiet. Mimo braku pola dzięciecego, w KL Lublin przebywały także dzieci żydowskie, białoruskie i polskie. Na terenie KL Lublin od maja 1943 r. istniał również lazaret dla sowieckich inwalidów wojennych. Majdanek posiadał kilka podobozów; w Lublinie na terenie byłego lotniska zakładów Plagego i Laśkiewicza oraz przy ul. Lipowej, a także w Budzyniu, Radomiu, Bliżynie i Warszawie.
Od pierwszych chwil pobytu w obozie więźniom nieodłącznie towarzyszyły głód, strach, ciężka praca i choroby. Za wszelkie rzeczywiste czy wyimaginowane przewinienia spadały na nich dotkliwe kary. Więźniowie umierali w następstwie tragicznych warunków bytowych, ginęli w egzekucjach, mordowano ich w komorach gazowych. Spośród prawdopodobnie 150 tysięcy więźniów, którzy przeszli przez Majdanek, według najnowszych ustaleń życie straciło blisko 80 tysięcy osób. Wśród nich największą liczbę zmarłych i pomordowanych stanowili Żydzi (około 60 tysięcy osób), następnie Polacy, Białorusini, Ukraińcy i Rosjanie. Zwłoki palono na stosach spaleniskowych i w krematorium.
Tragiczna historia lubelskiego obozu koncentracyjnego dobiegła końca 22 lipca 1944 r. Wkrótce na terenie Majdanka zorganizowano obóz NKWD dla aresztowanych członków polskiego Państwa Podziemnego. W barakach byłego obozu przetrzymywano także przez pewien czas wziętych do niewoli żołnierzy niemieckich.
Zwiedzanie
Wstęp do muzeum jest bezpłatny, a ceny za usługę przewodnicką wahają się od 100 do 300 zł. Więcej informacji o muzeum możecie znaleźć się na stronie https://www.majdanek.eu/pl.
